A-ha: de iconische Noorse popband

A-ha is een van de meest succesvolle muzikale exportproducten uit Noorwegen, een band die in de jaren tachtig wereldwijd doorbrak met hun unieke mix van synthpop, new wave en aanstekelijke melodieën. Opgericht in Oslo in 1982, vertegenwoordigt a-ha niet alleen een hoogtepunt in de Noorse popgeschiedenis, maar ook een symbool van hoe Noorse artiesten internationale roem kunnen bereiken. Hun muziek, gekenmerkt door de hoge falsetto van zanger Morten Harket en innovatieve videoclips, heeft generaties fans geïnspireerd en blijft relevant in de hedendaagse popcultuur. In dit artikel duiken we diep in de oorsprong, successen en blijvende impact van a-ha, met aandacht voor hun Noorse wortels en bijdragen aan de muziekwereld.

De band ontstond uit de vriendschap tussen Morten Harket, Magne Furuholmen en Pål Waaktaar-Savoy, drie jonge muzikanten die elkaar ontmoetten in de bruisende muziekscene van Oslo. Harket, geboren in 1959 in Kongsberg, groeide op in een gezin waar muziek een centrale rol speelde; zijn vader was een arts, maar Harket koos al vroeg voor een carrière in de kunsten. Furuholmen, geboren in 1962 in Oslo, was een getalenteerde toetsenist en beeldend kunstenaar, terwijl Waaktaar-Savoy, geboren in 1961 in Oslo, de rol van gitarist en songwriter op zich nam. Voor a-ha heetten ze eerst Bridges, een band die lokaal succes had maar niet doorbrak. In 1982 besloten ze een nieuwe start te maken en verhuisden naar Londen om hun geluk te beproeven. De naam 'a-ha' is geïnspireerd op een uitroep van verrassing, die ze vonden in een notitieboekje van Waaktaar-Savoy – een eenvoudige, universele term die perfect paste bij hun ambitie om wereldwijd aanspraak te maken.

Hun debuutalbum, Hunting High and Low uit 1985, markeerde het begin van hun triomf. Het album verkocht miljoenen exemplaren en bevatte hits als Take on Me en The Sun Always Shines on T.V. Vooral Take on Me werd legendarisch dankzij de baanbrekende videoclip, geregisseerd door Steve Barron. Deze clip combineerde live-action met rotoscopie-animatie, een techniek waarbij tekeningen over gefilmde beelden worden getrokken, en won zes MTV Video Music Awards in 1986. De video, geïnspireerd op stripboeken en avonturenverhalen, hielp a-ha om door te breken in de Verenigde Staten en Europa. Interessant is dat het nummer aanvankelijk flopte in het Verenigd Koninkrijk, maar na een heruitgave met de iconische clip de top van de hitlijsten bereikte. Dit succes onderstreepte de rol van visuele media in de jaren tachtig, een tijdperk waarin MTV de muziekindustrie revolutioneerde.

A-ha's muziekstijl evolueerde door de jaren heen, maar bleef geworteld in Noorse invloeden. Hun teksten en melodieën weerspiegelen vaak de melancholische landschappen van Noorwegen, met thema's van liefde, eenzaamheid en introspectie. Albums als Scoundrel Days (1986) en Stay on These Roads (1988) bouwden voort op hun succes, met nummers als The Living Daylights, het themalied voor de James Bond-film met dezelfde naam. Dit was een mijlpaal: a-ha was de eerste Noorse band die een Bond-song mocht opnemen, wat hun status als internationale sterren bevestigde. In de jaren negentig experimenteerden ze met meer rockgerichte klanken in albums als Memorial Beach (1993), maar commerciële tegenslagen leidden tot een tijdelijke split in 1994. Tijdens deze periode richtten de leden zich op soloprojecten; Harket bracht soloplaten uit, Furuholmen exposeerde zijn kunstwerken in galeries, en Waaktaar-Savoy vormde de band Savoy met zijn vrouw Lauren.

De comeback van a-ha in 2000 met het album Minor Earth Major Sky was triomfantelijk. Het album bereikte de top in meerdere landen en toonde aan dat hun geluid nog steeds aansprak bij een nieuw publiek. Hits als Summer Moved On en Velvet onderstreepten hun vermogen om zich aan te passen aan veranderende muzikale trends, terwijl ze trouw bleven aan hun synthpop-roots. In de daaropvolgende jaren toerden ze uitgebreid, met memorabele optredens op festivals als het Nobel Vredesprijs Concert in Oslo, waar ze in 2001 optraden. Een hoogtepunt was hun concert in de Vigeland-sculpturenpark in Oslo in 2005, dat deel uitmaakte van een reeks optredens die hun band met de Noorse cultuur benadrukten. A-ha's muziek is ook gebruikt in films en series, zoals de cover van Take on Me in de film La La Land, wat hun blijvende populariteit illustreert.

De invloed van a-ha op de Noorse muziekscene is enorm. Ze effenden de weg voor andere Noorse artiesten, zoals Kygo en Röyksopp, die eveneens internationale succes behaalden in elektronische en popmuziek. In Noorwegen worden ze gevierd als nationale helden; in 2010 ontvingen ze de Spellemannprisen, de Noorse equivalent van de Grammy, voor hun levenswerk. Interessante details omvatten Harket's record voor de langste noot in een popnummer – 20 seconden in Summer Moved On – en Furuholmen's werk als beeldend kunstenaar, met exposities in musea zoals het Henie Onstad Kunstsenter. De band kondigde in 2009 een afscheidstour aan, maar keerde terug voor reünies, waaronder een optreden op Rock in Rio in 2015. Hun meest recente album, True North (2022), opgenomen in Bodø, combineert hun klassieke geluid met orkestrale elementen en reflecteert op thema's als klimaatverandering en Noorse identiteit.

Naast hun muzikale prestaties heeft a-ha bijgedragen aan filantropie en milieubewustzijn. Furuholmen is betrokken bij Amnesty International, en de band steunt vaak goede doelen gerelateerd aan mensenrechten en natuurbehoud, passend bij Noorwegens sterke focus op duurzaamheid. Fans kunnen memorabilia bekijken in het Noorse Pop- en Rockmuseum in Trondheim, waar artefacten van a-ha een prominente plaats innemen. Voor wie dieper wil duiken, biedt de documentaire A-ha: The Movie (2021) een intieme blik op hun carrière, met archiefbeelden en interviews die hun ups en downs belichten.

Kortom, a-ha is meer dan een band; ze zijn een cultureel fenomeen dat Noorwegen op de wereldkaart zette. Hun verhaal van doorzettingsvermogen, innovatie en artistieke integriteit inspireert nog steeds, en hun muziek blijft een soundtrack voor velen. Of je nu fan bent van hun eighties-hits of hun latere werk, a-ha belichaamt de creatieve geest van Noorwegen.