Harald V: de koning van Noorwegen

Harald V is de huidige koning van Noorwegen en een centrale figuur in de moderne geschiedenis van het land. Geboren op 21 februari 1937 in Skaugum, nabij Oslo, belichaamt hij de continuïteit van de Noorse monarchie in een tijdperk van democratie en verandering. Als lid van het huis van Glücksburg regeert hij sinds 1991 en heeft hij een rol gespeeld in het vormgeven van Noorwegen als een welvarende, egalitaire natie. Zijn leven weerspiegelt de turbulentie van de twintigste eeuw, van oorlog en bezetting tot vrede en vooruitgang, en hij wordt vaak gezien als een symbool van nationale eenheid.

Het vroege leven van Harald V werd getekend door de Tweede Wereldoorlog. Als zoon van kroonprins Olav en prinses Märtha van Zweden groeide hij op in een koninklijke familie met sterke banden met andere Europese vorstenhuizen. In 1940, toen Noorwegen werd binnengevallen door nazi-Duitsland, vluchtte de koninklijke familie naar Zweden en later naar de Verenigde Staten. Harald bracht een groot deel van zijn kinderjaren door in ballingschap in Washington D.C., waar hij onderwijs volgde en leerde over zijn Noorse erfgoed door verhalen van zijn moeder. Na de oorlog keerde het gezin in 1945 terug naar Noorwegen, waar Harald zijn opleiding voortzette aan de kathedraalschool in Oslo. Hij studeerde later aan de Universiteit van Oslo en volgde een militaire opleiding aan de Noorse Militaire Academie, wat zijn latere carrière als officier in het leger vormde. Deze periode van ballingschap en terugkeer heeft Harald een diep respect voor vrijheid en democratie bijgebracht, thema's die hij vaak benadrukt in zijn toespraken.

Een opmerkelijk aspect van Haralds leven is zijn passie voor sport, met name zeilen. Als fervent zeiler vertegenwoordigde hij Noorwegen op de Olympische Spelen van 1964 in Tokio, 1968 in Mexico-Stad en 1972 in München. Hij won meerdere wereldkampioenschappen en Europees goud in de zeilsport, wat hem een imago gaf van een actieve en benaderbare vorst. Deze sportieve achtergrond onderscheidt hem van veel andere Europese monarchen en heeft bijgedragen aan zijn populariteit onder de Noorse bevolking. Haralds interesse in zeilen begon al in zijn jeugd, geïnspireerd door zijn vader, die ook een enthousiaste zeiler was. Tegenwoordig ondersteunt hij nog steeds sportinitiatieven en is hij beschermheer van verschillende organisaties die zich inzetten voor jeugd en lichamelijke activiteit in Noorwegen.

In 1968 trouwde Harald met Sonja Haraldsen, een burgermeisje uit Oslo, wat destijds voor controverse zorgde. Het huwelijk was ongebruikelijk omdat Sonja geen adellijke afkomst had, en Harald moest negen jaar wachten op toestemming van zijn vader en het parlement. Dit leidde tot een modernisering van de monarchie, waarbij de nadruk kwam te liggen op persoonlijke keuze boven traditie. Samen kregen ze twee kinderen: prinses Märtha Louise en kroonprins Haakon. Koningin Sonja heeft een actieve rol gespeeld in culturele en humanitaire zaken, en het paar viert in 2023 hun 55-jarig huwelijk. De familie woont in het Koninklijk Paleis in Oslo en op het landgoed Skaugum, en ze hebben bijgedragen aan een beeld van een eigentijdse, betrokken koninklijke familie. Haralds kleinkinderen, waaronder prinses Ingrid Alexandra, die tweede in lijn voor de troon is, vertegenwoordigen de toekomst van de monarchie.

Harald V besteeg de troon op 17 januari 1991 na de dood van zijn vader, koning Olav V. Zijn kroning vond plaats in de Nidaros-kathedraal in Trondheim, een traditie die teruggaat tot de middeleeuwen. Als constitutioneel monarch heeft hij voornamelijk ceremoniële taken, zoals het openen van het parlement, het ontvangen van buitenlandse staatshoofden en het uitreiken van onderscheidingen. Toch heeft hij invloed uitgeoefend door zijn jaarlijkse toespraken, waarin hij thema's als inclusie, milieu en immigrantie aansnijdt. In 2016 hield hij een veelbesproken speech over diversiteit, waarin hij benadrukte dat Noorwegen een land is van "meisjes die van meisjes houden, jongens die van jongens houden, en meisjes en jongens die van elkaar houden". Dit toonde zijn progressieve houding en hielp bij het bevorderen van tolerantie in de samenleving.

Gedurende zijn bewind heeft Harald te maken gehad met gezondheidsuitdagingen, waaronder een hartoperatie in 2003 en een behandeling voor blaaskanker in 2005. Deze momenten leidden tot tijdelijke regentschappen door kroonprins Haakon, wat de stabiliteit van de monarchie aantoonde. Harald is ook betrokken bij milieukwesties; hij ondersteunt initiatieven voor duurzame ontwikkeling en heeft Noorwegen gepositioneerd als leider in klimaatbeleid. Zijn reizen door het land, inclusief bezoeken aan afgelegen gebieden zoals Svalbard en de fjorden, onderstrepen zijn toewijding aan alle regio's van Noorwegen. Interessant is dat Harald de eerste Noorse koning is die geboren werd in Noorwegen sinds de middeleeuwen, wat een breuk markeert met de eerdere Deense en Zweedse invloeden op de troon.

Harald V heeft de Noorse monarchie aangepast aan de eenentwintigste eeuw, met een focus op transparantie en nabijheid tot het volk. Hij geniet een hoge populariteit, met peilingen die vaak meer dan 80 procent steun tonen. Zijn rol in nationale vieringen, zoals de viering van de grondwet op 17 mei, versterkt de culturele identiteit van Noorwegen. Door zijn leven en werk blijft Harald een brug tussen verleden en heden, en hij inspireert velen met zijn toewijding aan een inclusief en vooruitstrevend Noorwegen.