Mayhem: de legendarische black metal band uit Noorwegen

Mayhem is een van de meest iconische en controversiële bands in de geschiedenis van de black metal, een genre dat diep geworteld is in de Noorse muziekscene. Opgericht in 1984 in Oslo, heeft de band een blijvende impact gehad op de extreme metalwereld, niet alleen door hun muziek, maar ook door de schokkende gebeurtenissen die ermee gepaard gingen. Mayhem symboliseert de duistere kant van de Noorse jeugdcultuur in de jaren tachtig en negentig, een periode waarin black metal uitgroeide tot een beweging die rebelleerde tegen de gevestigde normen van de samenleving. Deze pagina duikt diep in de geschiedenis, de leden, de controverses en de culturele betekenis van de band, en biedt een uitgebreid overzicht voor iedereen die geïnteresseerd is in de muzikale erfenis van Noorwegen.

De oprichting van Mayhem vond plaats in een tijd waarin heavy metal in Noorwegen nog in de kinderschoenen stond. De band werd gestart door Øystein Aarseth, beter bekend als Euronymous, samen met Jørn Stubberud (Necrobutcher) en Kjetil Manheim. Geïnspireerd door bands als Venom en Bathory, wilden ze een geluid creëren dat extremer en agressiever was dan alles wat er tot dan toe bestond. Hun vroege demo's, zoals Pure Fucking Armageddon uit 1986, legden de basis voor wat later de 'second wave' van black metal zou worden genoemd. Deze golf ontstond in Noorwegen en verspreidde zich wereldwijd, met Mayhem als een van de pioniers. De band trad op in kleine clubs en underground locaties, waar ze een cultstatus verwierven door hun intense optredens, vaak vergezeld van theatrale elementen zoals varkenskoppen op stokken en een sfeer van chaos en duisternis.

Een cruciaal hoofdstuk in de geschiedenis van Mayhem is de komst van Per Yngve Ohlin, bijgenaamd Dead, als zanger in 1988. Dead, afkomstig uit Zweden, bracht een nieuwe dimensie aan de band met zijn obsessie voor dood en verval. Hij stond bekend om zijn bizarre podiumgedrag: hij begroef zijn kleding in de grond om een lijkachtige geur te krijgen en sneed zichzelf tijdens optredens. Tragisch genoeg pleegde Dead in 1991 zelfmoord in het huis dat hij deelde met Euronymous in Kråkstad, nabij Oslo. Euronymous vond het lichaam en maakte foto's, waarvan er een later werd gebruikt als cover voor het bootlegalbum Dawn of the Black Hearts. Dit incident markeerde het begin van een reeks schandalen die de band en de hele Noorse black metal scene in de schijnwerpers plaatsten. De zelfmoord werd gezien als een extreem voorbeeld van de nihilistische filosofie die de scene omarmde, en het leidde tot internationale media-aandacht, waarbij Noorwegen plotseling werd geassocieerd met een donkere, rebelse subcultuur.

Na de dood van Dead rekruteerde Mayhem nieuwe leden, waaronder de Hongaarse zanger Attila Csihar en bassist Varg Vikernes van de band Burzum. De spanningen binnen de scene escaleerden echter snel. In 1993 vermoordde Vikernes Euronymous in diens appartement in Oslo, een daad die hij later toeschreef aan persoonlijke en ideologische conflicten. Vikernes, een prominent figuur in de black metal wereld, was betrokken bij meerdere kerkbranden in Noorwegen, waaronder de verwoesting van de historische Fantoft stavkirke in Bergen in 1992. Deze branden, vaak uitgevoerd door leden van de 'Inner Circle' – een losse groep rond de platenzaak Helvete van Euronymous in Oslo – waren een protest tegen het christendom en de Noorse samenleving. De moord op Euronymous leidde tot de arrestatie van Vikernes, die werd veroordeeld tot 21 jaar gevangenisstraf. Mayhem viel tijdelijk uiteen, maar de gebeurtenissen zorgden voor een mythische status: de band werd symbool voor de excessen van de scene, en Noorwegen kreeg te maken met een golf van negatieve publiciteit, die de autoriteiten dwong om harder op te treden tegen extremistische jongeren.

Ondanks de tragedies bleef de muzikale output van Mayhem invloedrijk. Hun debuutalbum De Mysteriis Dom Sathanas, uitgebracht in 1994 na de dood van Euronymous, wordt beschouwd als een hoeksteen van het genre. Het album bevat nummers als Freezing Moon en Funeral Fog, met rauwe, snelle riffs en teksten over satanisme en dood. Euronymous' gitaarspel en de productie geven het een uniek, ijskoud geluid dat de Noorse winters weerspiegelt. Latere albums, zoals Grand Declaration of War (2000) en Ordo Ad Chao (2007), experimenteerden met industriële en avant-garde elementen, terwijl de band onder leiding van Necrobutcher en drummer Hellhammer doorging. Tegenwoordig bestaat Mayhem uit leden als Necrobutcher, Hellhammer, Teloch, Ghul en Charles Hedge, en ze blijven touren en nieuwe muziek uitbrengen, zoals het album Daemon uit 2019. Hun live shows zijn nog steeds berucht, met theatrale elementen die herinneren aan hun oorsprong.

De culturele impact van Mayhem op Noorwegen is enorm. De band en de omringende scene hebben bijgedragen aan een breder debat over vrijheid van expressie, jeugdrebellie en de grenzen van kunst. In de jaren negentig leidde dit tot een moral panic in de media, met krantenkoppen over 'satanische' jongeren die kerken in brand staken – meer dan vijftig kerken werden tussen 1992 en 1996 beschadigd. Toch heeft black metal zich ontwikkeld tot een gerespecteerd exportproduct van Noorwegen, met festivals als Inferno in Oslo die duizenden bezoekers trekken. Documentaires zoals Until the Light Takes Us (2008) en de film Lords of Chaos (2018) hebben de geschiedenis van Mayhem vereeuwigd, hoewel ze kritiek kregen van overlevende leden voor onnauwkeurigheden. Interessant is dat de scene ook positieve invloeden had: het stimuleerde toerisme naar plaatsen als de herbouwde Fantoft stavkirke en droeg bij aan de internationale erkenning van Noorse metal als een uniek cultureel fenomeen.

Vandaag de dag blijft Mayhem een bron van fascinatie voor fans en onderzoekers. Hun verhaal illustreert hoe een kleine groep muzikanten uit Noorwegen een wereldwijde subcultuur kon vormgeven, terwijl het ook waarschuwt voor de gevaren van extremisme. Voor wie dieper wil duiken, bieden boeken als Black Metal: Evolution of the Cult van Dayal Patterson gedetailleerde inzichten. Mayhem is niet alleen een band, maar een hoofdstuk in de Noorse geschiedenis dat de duistere kant van creativiteit verkent.